ROD- cudze chwalicie, swego nie znacie.

Rod to jedno z najważniejszych i jednocześnie najbardziej tajemniczych bóstw w mitologii słowiańskiej.
Uważany jest za boga związanego z losem, przeznaczeniem, płodnością oraz opieką nad rodziną i przodkami.
Jego rola w panteonie słowiańskim budzi wiele dyskusji wśród badaczy, ponieważ źródła pisane na jego temat są skąpe,
a informacje o nim pochodzą głównie z przekazów wschodniosłowiańskich, folkloru oraz analiz językowych.

Rod był postrzegany jako stwórca życia i praojciec, który wprowadzał porządek w świecie oraz czuwał nad ciągłością pokoleń.
Wierzono, że to on, wraz z towarzyszącymi mu Rodzanicami – żeńskimi duchami losu podobnymi do greckich Mojr czy rzymskich Park – decydował o przeznaczeniu nowo narodzonych dzieci. Rodzanice, zazwyczaj występujące w trójce, pojawiały się krótko po narodzinach, by wyznaczyć los człowieka, co podkreślało związek Roda ze sferą płodności i wspólnoty plemiennej.
Przykładem z folkloru wschodniosłowiańskiego jest białoruska i rosyjska tradycja ludowa, w której matki po porodzie zostawiały na stole chleb, sól i wodę jako dary dla Rodzanic, prosząc o łaskawy los dla dziecka. W opowieściach ludowych z terenów Rusi Kijowskiej wspomina się czasem o "trzech siostrach" przepowiadających przyszłość, co jest wyraźnym echem wierzeń w Rodzanice i ich związek z Rodem.

Etymologicznie imię Roda łączy się z prasłowiańskimi słowami takimi jak rъdъ (ród, plemię) i roditi (rodzić, wydawać na świat), co wskazuje na jego funkcję jako patrona rodziny, płodności i dostatku. Analizy językowe pokazują, że rdzeń "rod-" jest wszechobecny w językach słowiańskich – np. w polskim "rodzina", rosyjskim "род" (ród) czy serbskim "родити" (rodzić).
Co ciekawe, w języku staroruskim istnieje też określenie rozhanitsa (Rodzanica), które pierwotnie mogło odnosić się zarówno do samych duchów losu, jak i do rytuałów związanych z narodzinami. Boris Rybakow, analizując teksty staroruskie, takie jak średniowieczne kroniki i pouczenia cerkiewne przeciwko pogańskim praktykom, sugeruje, że Rod mógł być jednym z najstarszych i najważniejszych bogów słowiańskich, być może nawet naczelnym bóstwem w pierwotnym panteonie, zanim ustąpił miejsca bardziej aktywnym bogom, takim jak Perun czy Swaróg.
W "Słowie o wyprawie Igora" (XII w.), jednym z nielicznych zachowanych tekstów wschodniosłowiańskich, choć Rod nie jest wymieniony bezpośrednio, pojawiają się motywy przeznaczenia i płodności, które badacze łączą z jego kultem.

Symbolicznie Rod często kojarzony jest z Drzewem Życia lub Drzewem Kosmicznym, które badacze mitologii słowiańskiej interpretują jako trzy sfery świata:podziemie (korzenie), ziemię (pień) i niebo (korona). Taki obraz podkreśla jego rolę jako łącznika między przodkami, żywymi i przyszłymi pokoleniami. W folklorze wschodniosłowiańskim, zwłaszcza na Polesiu, zachowały się obrzędy związane z drzewami rodzinnymi – np. sadzenie dębu lub lipy przy narodzinach dziecka – które mogą być odległym wspomnieniem kultu Roda.

W ludowych wierzeniach pamięć o Rodzie przetrwała w obrzędach związanych z czcią przodków, takich jak Dziady, nawet po watykańskiej chrystianizacji Słowian. Na przykład w tradycji rosyjskiej i ukraińskiej podczas Dziadów przygotowywano rytualne potrawy, takie jak kasza i miód, które składano w ofierze "na ród", co wskazuje na trwałość jego symboliki.

Brak bezpośrednich przedstawień Roda w postaci posągów czy idoli wynika prawdopodobnie z jego abstrakcyjnego charakteru – jako bóstwo pierwotne i wszechobecne nie wymagał konkretnej formy materialnej. Warto zauważyć, że w tym aspekcie można dostrzec paralelę do chińskiego Tao, które również nie posiada materialnego przedstawienia i jest pojmowane jako wszechobecna, nienazwana siła przenikająca wszechświat. Podobnie jak Tao, Rod zdaje się reprezentować ideę pierwotnego porządku i harmonii, która nie potrzebuje fizycznej personifikacji, a jego obecność jest oczywista i manifestuje się w cyklach życia i naturze. Niektórzy przypisują mu symbol w postaci schematycznego wizerunku galaktyki lub słońca z promieniami, co miało odzwierciedlać jego uniwersalną moc. W folklorze wschodniosłowiańskim, np. w pieśniach ludowych z okolic Nowogrodu, pojawiają się motywy "słonecznego koła" jako znaku płodności i ciągłości, co może być śladem takich wyobrażeń.

Rod to bóstwo-symbol- świadomość o głęboko zakorzenionej symbolice, związane z życiem, losem i rodziną. Przekazy wschodniosłowiańskie, folklor i analizy językowe ukazują go jako postać kluczową dla zrozumienia pierwotnego światopoglądu Słowian, mimo że jego obecność w historii naszych przodków nie jest tak dobrze udokumentowana jak Peruna czy Welesa. Jego abstrakcyjny charakter i podobieństwo do uniwersalnych koncepcji, takich jak Tao, podkreślają jego znaczenie jako łącznika między naturą, wspólnotą i kosmicznym porządkiem.
A co, jeżeli wysoka pozycja rodziny wśród wartości Polaków nie wynika z katolicyzmu, lecz z przedchrześcijańskiego światopoglądu naszych słowiańskich przodków?